«جلال الدین محمد بلخی» ملقب به «مولوی» یا «رومی»، پژوهشگر چندزبانه، حقوقدان و دانشمندی بنام بود تا این که در سال 1244 میلادی (623 خورشیدی) با «شمس تبریزی» دیدار کرد و پس از آن، به مشهورترین شاعر عرفان گرای عصر خود تبدیل شد. او در خانواده ای باسواد به دنیا آمد، از تحصیلات مناسبی بهره مند شد، چندین زبان را آموخت (فارسی، عربی، یونانی و ترکی)، و سفرهای زیادی را تجربه کرد. طبق یکی از روایت های افسانه ای، «مولوی» در هجده سالگی با «عطار نیشابوری» دیدار کرد و «عطار» که متوجه روحیه ی حقیقت طلب مرد جوان شده بود، یکی از کتاب های خود را به او بخشید. این ملاقات، پایه و اساس بیداریِ معنوی «مولانا» در سال های بعد را به وجود آورد. «شمس» پس از ملاقات با «مولانا»، به بهترین دوست و مرشد معنوی او تبدیل شد. آن ها چهار سال در کنار یکدیگر بودند تا این که «شمس» یک شب از آنجا رفت و دیگر هیچ وقت کسی او را ندید. «مولانا» پس از این اتفاق به جست و جو برای یافتن دوستش پرداخت اما سپس دریافت که پیوند معنوی خودش با «شمس»، محکم تر از آن بود که به واسطه ی مرگ یا هر نوع فاصله ی فیزیکی از بین برود، و نیروی زندگی «شمس» را در خود احساس کرد. «مولوی» پس از آن، شروع به خلق اشعاری کرد که به «شمس» تقدیم شدند. مهارت ادبی و بینش عرفانی این شاعر بزرگ آنقدر وسیع بود که او را با لقب «مولانا» به معنای «استاد ما» خطاب می کردند. برجسته ترین اثر «مولانا»، کتاب «مثنوی» است: کاوشی شاعرانه درباره ی رابطه ی میان فرد و خدا، که ارجاعات فراوانی از داستان های بومی، عرفان «صوفی گری»، قرآن، روایت های مسلمانان، و سایر منابع ادبی، تاریخی و دینی در آن به چشم می خورد. آثار کوتاه تر او نیز از همین ارجاعات بهره می برند، و داستان های بومی و اشارات قرآنی را با صدایی روایی ترکیب می کنند که مخاطبین را به شکل مستقیم خطاب قرار می دهد، با هدف این که مخاطب به شکل کامل درگیر موضوع مورد نظر او شود. «مولوی» نه تنها یکی از بزرگترین شاعران در «ادبیات فارسی»، بلکه در زمره ی تأثیرگذارترین و پرمخاطب ترین هنرمندان در جهان در نظر گرفته می شود.
